تاريخچه‌ راديو و رادیوآماتوری در دنيا و ايران‌

 راديو چگونه‌ به‌ وجود آمد؟

در سال‌ 1860 ميلادي‌ (جيمز كلارك‌ ماكس‌دل‌، فيزيك‌دان‌ و رياضي‌دان‌ اسكاتلندي‌،تئوري‌ امواج‌ الكترومغناطيسي‌ را براي‌ اولين‌بارعرضه‌ كرد.
 در سال‌ 1887 (هنريشن‌ هرتز)، مهندس‌ وفيزيك‌دان‌ آلماني‌ نظريه‌ ماكس‌ دل‌ را تاييد نمود.او موفق‌ شد از نوسانات‌ الكترونيكي‌ براي‌ انتقال‌امواج‌از محلي‌ به‌ محل‌ ديگر بدون‌ سيم‌ استفاده‌كند. وي‌ براي‌ اولين‌بار موفق‌ شد، امواج‌ راديويي‌را در آزمايشگاه‌ توليد كند. نام‌ (هرتز) به‌ صورت‌واژه‌اي‌بين‌المللي‌ براي‌ بيان‌ فركانس‌هاي‌راديويي‌ به‌ كار مي‌رود. پس‌ از او (برانلي‌)فرانسوي‌ درسال‌ 1890 آزمايش‌هايي‌ در اين‌زمينه‌ انجام‌ داد و بالاخره‌ دانشمندي‌ روسي‌ به‌ نام‌(الكساندر پوپوف‌) موجي‌ را با دستگاهي‌ كه‌ شبيه‌دستگاه‌ هرتز و برانلي‌ بود اختراع‌ و آنتن‌ را به‌وجود آورد و به‌ اين‌ صورت‌  يك‌ دستگاه‌ تلگراف‌مرس‌ را ايجاد نمود. در مارس‌ 1896 پوپوف‌اولين‌ پيغام‌ تلگرافي‌ را به‌ مسافت‌ 250 متري‌فرستاد.
اولين‌ كسي‌ كه‌ متوجه‌ شد، مي‌توان‌ از بي‌سيم‌ به‌عنوان‌ يك‌ وسيله‌ ارتباطي‌ استفاده‌ نمود،(ماركوني‌) ايتاليايي‌ بود كه‌ بعدها به‌ نام‌ مخترع‌راديو معروف‌ گرديد. وي‌ در سال‌ 1895 اولين‌خبر راديويي‌ خود را به‌ وسيله‌ بي‌سيم‌ در يك‌فاصله‌ 3 كيلومتري‌ فرستاد.
در ژوئن‌ سال‌ 1896 در لندن‌ اولين‌ ايستگاه‌تلگرافي‌ بدون‌ سيم‌ به‌ كمك‌ امواج‌ الكترونيكي‌نمايش‌ داده‌ شد.
در سال‌ 1897 به‌ ايتاليا برگشت‌ و يك‌ ارتباطبي‌سيم‌ بين‌ دو كشتي‌ جنگي‌ در يك‌ مسافت‌ 12كيلومتري‌ ايجاد نمود و بالاخره‌ در سال‌  1901 درتكميل‌ اختراع‌ خود موفق‌ گرديد، علائم‌ بي‌سيم‌را از يك‌ طرف‌ اقيانوس‌ اطلس‌ يعني‌ از شهر (پل‌دو) در انگلستان‌ به‌ آن‌ طرف‌ اقيانوس‌ اطلس‌،  شهر(سن‌ ژان‌) آمريكا بفرستد.
مردم‌ از اختراع‌ ماركوني‌ چنان‌ به‌ شور و هيجان‌آمده‌ بودند، كه‌ خواستار پخش‌ صداي‌ انسان‌ ازراديو شدند، اما چون‌ لامپ‌هاي‌ راديو ضعيف‌بود سازندگان‌ راديو بايد فكر بهتري‌ مي‌كردند. به‌همين‌ منظور در سال‌ 1906 يك‌ فيزيك‌دان‌آمريكايي‌ به‌ نام‌ (دو فورست‌) لامپ‌ سه‌ الكتروني‌را اختراع‌ كرد كه‌ براي‌ راديو الكتريسيته‌ خيلي‌قابل‌ استفاه‌ بود. بعد از آن‌ (روبرت‌ فون‌ ليئن‌)موفق‌ به‌ ساخت‌ لامپ‌هاي‌ قوي‌ شد، اين‌ لامپ‌هاتحول‌ بزرگي‌ در زمينه‌ دستگاه‌هاي‌ الكترونيكي‌ به‌وجود آوردند.
در سال‌ 1910 براي‌ اولين‌بار صداي‌ موسيقي‌ وآواز اپراي‌ (متروپولتين‌ - نيويورك‌) در سراسرآمريكاي‌ شمالي‌ شنيده‌ شد.
در سال‌ 1913 جمعي‌ از دانشمندان‌ سعي‌ كردندكه‌ صداي‌ موزيك‌ درتمام‌ نقاط جهان‌ كاملا شنيده‌شود، ولي‌ جنگ‌ جهاني‌ اول‌ زحمات‌ آن‌ها رابي‌نتيجه‌ گذاشت‌.
احتياجات‌ نظامي‌ در دوران‌ جنگ‌، استفاده‌ ازبي‌سيم‌ را گسترش‌ داد و در تاريخ‌ 11 نوامبر سال‌1918 تلگراف‌ بي‌سيم‌ نويد پايان‌ جنگ‌ را به‌ همه‌جهانيان‌ اعلام‌ نمود.
تاريخ‌ شروع‌ بهره‌ برداري‌ عمومي‌ از راديو درسال‌ 1920 مي‌باشد.
    
نخستين‌ دستگاه‌ پخش‌ راديو
اولين‌ دستگاه‌هاي‌ پخش‌ منظم‌ راديويي‌ در سال‌1920 در انگلستان‌ به‌ كار افتاد و در سال‌ 1926اولين‌ كنفرانس‌ بين‌ المللي‌ راديويي‌ با شركت‌ 27كشور جهان‌، در برلين‌ برپا شد و آيين‌ نامه‌ مقررات‌ارتباطات‌ راديويي‌ به‌ تصويب‌ رسيد.
رشد فزاينده‌ راديو و مخاطبانش‌، آن‌ را تبديل‌ به‌رسانه‌اي‌ جمعي‌ و فراگير نمود. ارزاني‌ بهاي‌راديوهاي‌ ترانزيستوري‌ نيز به‌ پيشرفت‌ اين‌ رسانه‌دركشورهاي‌ توسعه‌ نيافته‌ كمك‌ كرد.
در هر حال‌ در دنيا تقريبا يك‌ ميليارد گيرنده‌راديويي‌ وجود دارد، يعني‌ براي‌ هر چهار نفر يك‌گيرنده‌ راديويي‌ موجود مي‌باشد.
    
راديو در ايران‌
درسال‌ 1303 هجري‌ شمسي‌ (1924 م‌) در دويست هزار متر مربع زمينهاي (قصر قاجار) مقدمات راه اندازي تلگراف بيسيم توسط وزارت‌ جنگ‌ فراهم‌شد. در سال‌ 1305 بي‌سيم‌ در ايران‌ واردگرديد و نخستين دكل موج بلند به ارتفاع 120 متر كه هنوز (1392) پايه ان موجود است نصب گرديد. در بيست و چهارم ارديبهشت 1304 دستگاه 20 كيلو واتي موج بلند نصب شد. در سال 1307 نصب دو دستگاه موج كوتاه اغاز و در سال 1309 از انها بهره برداري و مركز گيرنده به نجف اباد تهران و مركز مخابرات به ميدان توپخانه منتقل شد و از سال‌ 1311 موسسات‌ بي‌سيم‌ توسعه‌پيدا كردند، كه‌ نهايتا به‌ ايجاد راديو منتهي‌ شد.
هيات‌ وزيران‌ روز دوم‌ مهر ماه‌ 1313 استفاده‌ ازراديو را تصويب‌ كرد و مقرراتي‌ وضع‌ شد كه‌ براي‌نصب‌ آنتن‌ و استفاده‌ از راديو اجازه‌ وزارت‌ پست‌و تلگراف‌ و تلفن‌ لازم‌ بود.
در سال‌ 1316 مقدمات‌ ايجاد مركز راديو به‌وسيله‌ وزرات‌ پست‌ و تلگراف‌ و تلفن‌ فراهم‌ و به‌دنبال‌ اين‌ اقدام‌ در سال‌ 1317 سازمان‌ پرورش‌افكار تاسيس‌ شد. اين‌ سازمان‌ داراي‌كميسيون‌هاي‌ مطبوعات‌،سخنراني‌، نمايش‌هاي‌ راديويي‌ و موسيقي‌ بود. درچهارم‌ ارديبهشت‌ 1319 اولين‌ فرستنده‌راديويي‌ در ايران‌ در محل‌ بي‌سيم‌ در جاده‌ قديم‌شميران‌ افتتاح‌ گرديد.
از سال‌ 1319 راديو تهران‌ در 24 ساعت‌ فقط 8ساعت‌ برنامه‌ اجرا مي‌كرد كه‌ شامل‌ اخبار،موسيقي‌ ايراني‌، گفتار مذهبي‌، فرهنگي‌،جغرافيايي‌ و تاريخي‌ بود.
درسال‌ 1322 راديو تهران‌ بخش‌ ديگري‌ به‌تعداد بخش‌هاي‌ قبلي‌ خود افزود و صبح‌ها نيزبرنامه‌ آن‌ سه‌ ساعت‌ افزايش‌ يافت‌. در سال‌1324 براي‌ روزهاي‌ تعطيل‌ نيز برنامه‌هايي‌مدون‌ پخش‌ مي‌گرديد.
    
توسعه‌ راديو در ايران‌
در بدو تاسيس‌، راديو تهران‌ داراي‌ دو فرستنده‌كه‌ يكي‌ براي‌ موج‌ متوسط و ديگري‌ براي‌ موج‌كوتاه‌ بود، براي‌ پخش‌ برنامه‌هاي‌ خود از يك‌استوديو در محل‌ اداره‌ بي‌سيم‌ استفاده‌ مي‌كرد.
در سال‌ 1327 يك‌ فرستنده‌ در اختيار راديوقرار گرفت‌ و يك‌ استوديوي‌ كوچك‌ در ميدان‌ارگ‌ براي‌ پخش‌ اخبار ساخته‌ شد.
در سال‌ 1336 نام‌ راديو تهران‌ به‌ راديو ايران‌تبديل‌ و بعدها در جنب‌ راديو ايران‌ فرستنده‌دومي‌ بنام‌ راديو تهران‌ نيز مشغول‌ به‌ كار گرديد كه‌در آغاز امر تنها موسيقي‌ از آن‌ پخش‌ مي‌شد.
    
اهداف‌ و تشكيلات‌ راديو
اداره‌ راديو در بدو تاسيس‌ به‌ اداره‌ كل‌ انتشارات‌و تبليغات‌ به‌ مديريت‌ دكتر (عيسي‌ صديق‌ اعلم‌)،استاد دانشگاه‌ واگذار شد.
    اهداف‌ و وظايف‌ اين‌ اداره‌ عبارت‌ بودند از:
1- تعيين‌ سياست‌ و خط مشي‌ راديو
2-توسعه‌فرهنگ‌ عمومي‌ و آشنا كردن‌ مردم‌ به‌اصول‌ زندگي‌ نوين‌
3-  توجه‌ به‌ وحدت‌ ملي‌، مباني‌ مليت‌ و حفظ استقلال‌
4-  شرح‌ تحولات‌ كشور
5- رعايت‌ كامل‌ سياست‌ دولت‌ در انتشار اخبار
6- تاسيس‌ مدرسه‌ براي‌ تربيت‌ خطيب‌، قصه‌گو،شاهنامه‌ خوان‌
7- نصب‌ راديو و بلندگوي‌ عمومي‌ در مركز شهر
8-  تاسيس‌ مدرسه‌ هنرپيشگي‌
    
اولين‌ كساني‌ كه‌ در راديو مشغول‌ شدند
اين‌ افراد از ميان‌ فرهنگيان‌ و هنرمندان‌ شايسته‌ وبا ذوق‌ انتخاب‌ و از ساير وزارتخانه‌ها به‌ اداره‌ كل‌انتشارات‌ و تبليغات‌ منتقل‌ شدند.
استاد محمد حجازي‌ ملقب‌ به‌ مطيع‌الدوله‌(نويسنده‌ و داستان‌نويس‌)، عبدالرحمن‌ فرامرزي‌(نويسنده‌ و مدير روزنامه‌ كيهان‌) حسينقلي‌ مستعان‌(داستان‌نويس‌)، ابوالقاسم‌ پاينده‌ (نويسنده‌)،ابوالقاسم‌ اعتصام‌زاده‌ و مشفق‌ همداني‌ (مترجم‌)و نيز براي‌ تعيين‌ خطمشي‌ و سياست‌ راديو،شوراي‌ عالي‌ انتشارات‌ بر پا شد كه‌ اعضاي‌ آن‌عبارت‌ بود از: علامه‌ محمد قزويني‌، محمد علي‌فروغي‌ (ذكاء الملك‌)، دكتر قائم‌ غني‌، دكتر علي‌اكبر سياسي‌ (رييس‌ دانشگاه‌ تهران‌) دكتر رضا زاده‌شفق‌، دكتر محمود افشار و استاد علينقي‌ وزيري‌.
    
بخش‌ خبر
مسئول‌ تهيه‌ و پخش‌ اخبار راديو، خبرگزاري‌پارس‌ بود، كه‌ روزگاري‌ آژانس‌ پارس‌، نام‌ داشت‌.
در ابتداي‌ كار، آژانس‌ پارس‌ اخبار روزنامه‌ها راقيچي‌ مي‌كرد و به‌ دست‌ گويندگان‌ راديو مي‌داد.اما ر فته‌ رفته‌، پس‌ از پنج‌ سال‌، اين‌ آژانس‌ به‌ يك‌خبرگزاري‌ جدي‌ تبديل‌ شد كه‌ علاوه‌ بر تهيه‌ وپخش‌ اخبار راديويي‌، هر روز چهار شماره‌ بولتن‌صبح‌ و عصر از اخبار ايران‌ و جهان‌ تهيه‌ مي‌كرد وبه‌ رايگان‌ در اختيار روزنامه‌ها قرار مي‌داد.
گزارش‌هاي‌ راديويي‌ نيز يا از طريق‌ فرستنده‌ سياربه‌ طور زنده‌ پخش‌ مي‌شد و يا جريان‌ رويداد،روي‌ نوار، ضبط و در بخش‌ اخبار از راديو پخش‌مي‌گرديد.
اخبار خارجي‌ از طريق‌ تله‌ تايپ‌ (دستگاه‌ خودكارخبرگيري‌) كه‌ نقش‌ خبرنگار را بازي‌ مي‌كرد،دريافت‌ و سپس‌ توسط مترجمان‌ در مدت‌كوتاهي‌ ترجمه‌ و براي‌ تنظيم‌ خبر راديويي‌تحويل‌ سردبير اخبار مي‌شد. پس‌ از تنظيم‌راديويي‌، توسط مسئولان‌ خبرگزاري‌ كنترل‌ وبراي‌ پخش‌ به‌ استوديوي‌ راديو ايران‌ تحويل‌مي‌شد. ناگفته‌ نماند از سال‌ 25 تا 38 نيز به‌ مرورهر استاني‌ براي‌ خود (زير نظر اداره‌ كل‌ انتشارت‌ وراديو) اقدام‌ به‌ تاسيس‌ راديو نمود.
    
صداي‌ جمهوري‌ اسلامي‌ ايران‌...
پس‌ از انقلاب‌ ‌، نام‌ سازمان‌ راديو،تلويزيون‌ ملي‌ ايران‌ تبديل‌ به‌ صدا و سيماي‌جمهوري‌ اسلامي‌ ايران‌ شد.
امروزه‌ راديو مانند يكي‌ از اعضاء خانواده‌هامي‌باشد. همچون‌ مصاحبي‌ مهربان‌ آنچه‌ را كه‌ شمامي‌خواهيد در اختيارتان‌ قرار مي‌دهد و اگرنيازي‌ به‌   آن‌ نداشته‌ باشيد به‌ سادگي‌ با فشاردگمه‌اي‌ مي‌توانيد آن‌ را كنار بگذاريد.
هنگام‌ كاركردن‌ نيازي‌ نيست‌ تمام‌ توجه‌ شما به‌ آن‌باشد، كافي‌ است‌ گوش‌هايتان‌ را كمي‌ تيز كنيد، تاآنچه‌ را كه‌ دوست‌ داريد بشنويد و لذت‌  ببريد.

و اما راديو آماتوری.......

در همان اوایل پیدایش رادیو عده ای نه به جهت نفع اقتصادی که بدلیل علاقه شخصی به این فن آوری سحر انگیز که بواسطه آن میشد امواج صوتی را در لحظه از یکسو به سوی دیگر کره زمین ارسال یا دریافت کرد به سوی این پدیده جدید روی آوردند و بعدها و رفته ، رفته خود سبب پیشرفت در بکار گیری و ارتقاع تکنیکی آن شدند . این افرادرا رادیو آماتور مینامند و هم اکنون میلیونها نفر از آنها در سراس دنیا مشغول این فعالیت هستند .

رادیوآماتوری در ایران

قديمی ترين سوابق بدست آمده از تماس­های راديوآماتوری در سال 1946 در ايران خبر مي­دهد که البته بدون وجود قانون و اجازه رسمی انجام شده­است ولی صدور پروانه رسمی سال 1337 يا 38 شروع شده و تا سال 1357جمعا حدود 320 پروانه راديوآماتوری صادر شده است. از اين تعداد حدود 25 پروانه برای راديو آماتورهای ايرانی بوده است که اگر تعداد افرادی را که به طور تشريفاتی يا به واسطه ارتباطات کاری و غير آن پروانه دريافت کرده­اند و در عمل به فعاليت راديوآماتوری نپرداخته­اند کم کنيم راديو آماتورهای ايرانی قديمی به تعداد انگشت شماری مي­رسند که بعضی از آنها هنوز هم دنبال اين فعاليت هستند.

قبل از انقلاب امکان تشکل رسمی راديو آماتورها به وجود نيامد ولی به طور غير رسمی گردهم آيي­های نسبتا مرتبی انجام مي­شد که بيشتر صورت ملاقات دوستانه داشت. اين جلسات ابتدا در خانه­های راديو آماتورهای علاقمند و در سالهای آخر ماهی يکبار در رستورانی در تهران برگزار مي­شد.

پس از انقلاب اسلامی چند نفر از راديو آماتورهای قديمی کار برای تجديد اين فعاليت را آغاز کردند که با موافقت وزارت پست و تلگراف و تلفن وقت به تشکيل انجمن راديوآماتوری ايران در سال 1359 انجاميد. در عين حال فعاليت معدودی ايستگاه­های راديوآماتوری به طور محدود و با افت و خيزهای معمول اوايل انقلاب تا تيرماه 1360 که کليه ايستگاه­های باقيمانده پلمب و تعطيل شدند ادامه يافت.

در همان زمان اداره کل ارتباطات راديويي (سازمان تنظيم مقررات و ارتباطات راديويي فعلی) با تشکيل کميته­ای از نمايندگان ارگان­های ذيربط به بازنويسی آيين­نامه اجرايي قانون بيسيم­های اختصاصی و راديوآماتوری اقدام نموده و آيين­نامه جديد در بهمن ماه 1361 به تصويب هيئت وزيران رسيده و برای اجرا به وزارت پست و تلگراف و تلفن وقت ابلاغ گرديد. در اين آيين­نامه برگزاری دوبار امتحان راديوآماتوری در سال و صدور پروانه راديوآماتوری پيش بينی شده بود.

همزمان انجمن راديوآماتوری ايران جزوه کوچک " راديوآماتوری چيست" را برای معرفی اين فعاليت و نيز نوارهای آموزشی را برای آموزش علاقمندان تهيه و در تيراژ محدود منتشر نمود.

اوج اين فعاليت­ها اولين دوره آموزش راديوآماتوری بود که با کمک­های اداره کل ارتباطات راديويي (معاونت محترم وزارت پست و تلگراف و تلفن وقت) توسط انجمن راديوآماتوری ايران در بخش برق دانشگاه امير کبير شروع و در دانشگاه خواجه نصير به پايان رسيد.

از بين بيش از 400 نفر دواطلبين برای شرکت در اين کلاس انتخاب شدند که تعدادی از آنان موفق به قبولی در امتحان آخر دوره شامل آزمايش کتبی و نيز آزمايش عملی ارسال و دريافت علايم تلگرافی مورس شدند.

اجرای آيين­نامه برای مدت زيادی به تاخير افتاد و در سالهای بين 1361 تا 1376 به جز چند ايستگاه موقت که به ابتکار مديريت کل ارتباطات راديويي وقت برای فعاليت­های کوتاه مدت معمولاً در نمايشگاه­ها يا به مناسبت روز جهانی ارتباطات به­کار افتادند فعاليت راديوآماتوری قانونی در ايران وجود نداشت. از جمله اين ايستگاه­ها ايستگاه EP2TT  و EP23TIE (در بيست و سومين نمايشگاه بين المللی تهران) بودند.

اولين امتحان راديوآماتوری به همت جناب آقای مهندس بهمنی در سال 1374 در مديريت کل ارتباطات راديويي وقت  انجام گرديد و از آن زمان تاکنون چندين امتحان ديگر نيز برگزار شده و بيش از 50 نفر موفق به­ اخذ گواهينامه­های راديوآماتوری مبتدی شده و نيز با شرايط و تسهيلات کنونی 200 نفر ديگر حائز شرابط اخذ آن می­باشند. که در حال حاضر تمام آنها منتظر صدور پروانه­های ايستگاه و علامت خطاب می­باشند تا نسبت به برپايي ايستگاه­های شخصي خود اقدام نمايند.

خوشبختانه مديريت کل ارتباطات راديويي 15 سال قبل در يک ابتکار شایسته جهت ايجاد تسهيلات برای علاقمندان به احداث ايستگاه راديوآماتوری EP3PTT در محل اين مديريت اقدام نمود که قبول شدگان در امتحانات فوق الذکر ميتوانستند با استفاده از آن به برقراری تماس­های راديوآماتوری اقدام نمايند و همچنین با افتتاح ايستگاه EP4PTT  به همين منظور در شيراز اين امکان را برای علاقمندان خارج از تهران نيز فراهم نموده بود. اميدواريم اين اقدام ارزنده با صدور مجوز تاسيس و بهره برداری ايستگاه و علامت خطاب برای قبول شدگان درحال حاضروآینده نیز دنبال گردد.

تربيت نيروی انسانی به وسيله فعاليت راديو آماتوری

1. تربيت نيروی انسانی
2. بستر سازی برای نوآوری در الکترونيک
3. ارتباطات اضطراری
4. سرگرمی

در کشورهای پيشرفته فعاليت راديوآماتوری برای دولت­ها از ارزش زيادی برخوردار است به طوريکه مثلا در کشور شوروی سابق فعاليت راديوآماتوری وابسته به فدراسيون ورزش می­باشد. از نظر آنها کسی که بتواند يک ايستگاه راديويي را خوب اداره کند مثل کسي است که  بتواند سريع پيغام را ارسال و دريافت کند او مانند يک دونده سريع است که می­تواند در اثر  ممارست و با تمرين پيغامها را ارسال کند و بايد طی مراحل مختلف امتحان بدهد که اين مراحل شامل ساخت وسيله مخابراتی و ارتباط با تعدادی از کشورهای جهان می­باشد. در کشورهای ديگر با تشکيل انجمن­های راديوآماتوری و دادن جوائز باعث فعاليت انجمن­ها می­شوند.

فعاليت راديوآماتوری در کشورهای پيشرفته از طريق تشکيل انجمن­های راديوآماتوری که باعث گسترش فعاليت در بين جوانان در امر مخابرات و الکترونيک می­شود صورت میپذيرد. اين انجمن­ها با دادن آموزش به جوانان و افراد علاقمند به مخابرات عده زيادی را در علوم مخابرات و الکترونيک تربيت می­کنند سپس اين افراد با ساخت وسائل مخابراتی و آزمايش­ آنها در خانه­های خود تجربياتی کسب می­کنند که اين تجربيات در صنايع بکار رفته و باعث پيشرفت کشورشان می­شود و از طرفی صنايع با استفاده از تجربيات و ايده­های اين افراد به ابداع و ساخت وسائل جديدی در صنعت نائل می­شوند. اين چرخه فعاليت راديو آماتورها که به نفع دولت و صنايع است باعث می­شود که هر ساله عده زيادی از افراد کشور بخصوص جوانها که آموزش فنی ديده­اند وارد بازار کار ­شوند و اين امر باعث می­شود تا دولت و صنايع بدون اينکه مخارجی برای آموزش آنها صرف کنند از اين افراد آموزش ديده استفاده نمايند.

به­طور خلاصه با فعاليت راديوآماتوری نه تنها اين افراد وقت اضافی خودشان را صرف امور فنی می­کنند بلکه با فعاليت راديوآماتوری در کشور می­توان افرادی را هر ساله بدون داشتن بار مالی برای دولت و بخش خصوصی صنايع تربيت کرد.

همانطور که گذشته نشان داده راديو آماتورها با فعاليت­های فنی و تجربيات و تحقيقات خودشان باعث ابداع و نوآوريهای جديد در علوم مخابراتی، بخصوص در صنايع مخابراتی شده­اند مانند بهره برداری از موج کوتاه و يا استفاده و ابداع طريقه ارتباطی SSB ، تلفن همراه، اينترنت و همچنين با پرتاب بيش از 60 ماهواره که تماماً به وسيله راديو آماتورها سرمايه گزاری، ساخته و مورد بهره برداری قرار گرفته است و ديگر فعاليت­هايي که در اين خلاصه نمی گنجد. راديو آماتورها با مطالعاتی که در انواع راه ارتباطی از فضا و بلعکس و نحوه انتشار امواج، بخصوص سخت افزارها و نرم افزارهائی که جهت بهره­وری هر چه بيشتر از ارتباطات به وسيله ماهواره انجام می­دهند و با تجربياتی که از اين طريق بدست آورده­اند موفق به ساخت ايستگاه­های تمام اتوماتيک زمينی و ايستگاه­های راديوآماتوری کنترل ماهواره و پروتکل ارتباطی معروف اينترنت AX25 که از ابداع­های راديو آماتورها می­باشد، منجر شده که این فن آوری جهت پخش و ارتباط با ماهواره مورد استفاده قرار ­گيرد همينطور با مطالعه در انتقال تصوير در فرکانس 2.7 گيگاهرتزدرگذشته و بالاتراز آن درحال حاضرو آینده که با تکنولوژی زمان پيشرفت می­کند باعث بهتر شدن ارتباطات راديويي خواهند شد.

بايد توجه کرد که فعاليت راديو آماتورها فقط به مسائل فنی محدود نمی­شود بلکه خيلی از راديوآماتورها علاقه چندانی به ساخت وسائل مخابراتی ندارند بلکه علاقه دارند با شخص ديگری در کشور خود و يا در کشور ديگری ارتباط برقرار کنند تا از تجربيات او استفاده کرده و يا گاهی فقط صرفاً جهت گذراندن وقت با راديوآماتور کشور ديگر تماس برقرار می­نمايد.برخی اوقات راديوآماتورها برای احترام و يا علاقه خودشان که بتوانند بهتر و راحت تر با يک راديوآماتور کشور ديگر درباره زندگی او يا درباره تجربيات او صحبت کنند اقدام به يادگيری زبان همديگر می­کنند چه به صورت کامل يا محدود..

ضوابط و قوانين ملی راديوآماتوری

راديوآماتور برای برقراری ارتباط راديويي به تاسيس ايستگاه راديويي اقدام می­نمايد و ايستگاه راديوآماتوری عبارت از مجموعه ايستگاه­های ثابت و متحرکی است که از يک یا چند دستگاه فرستنده و گيرنده فراهم شده و پس از صدور پروانه مربوطه با مسئوليت يک راديوآماتور تاسيس و به منظور برقراری ارتباط با ساير راديوآماتورها مجاز مورد استفاده قرار گيرد.

علاوه بر پروانه تاسيس ايستگاه ، راديوآماتور نسبت به دريافت گواهينامه راديوآماتوری نيز اقدام می­نمايد و اين گواهينامه، اجازه نامه­ايست که از طرف وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات به اشخاص حقيقی برای اشتغال به کارهای راديوآماتوری داده شود. پس از دريافت گواهينامه راديوآماتوری و پروانه تاسيس ايستگاه راديوآماتور با دريافت علامت خطاب (Call Sign) مجاز به تاسيس ايستگاه و بهره برداری از دستگاههای فرستنده و گيرنده که خود آنها را ساخته يا خريداری نموده است، می­شود.لازم به ذکر است علامت خطاب يا Call Sign مشخصه­ای است که قبل، حين و در انتهای برقراری ارتباط راديوآماتوری و به منظور معرفی ايستگاه اعلام می­شود.

براساس ماده 44 آئين­نامه اجرايی قانون بی­سيم­های اختصاصی و غير حرفه­ای (آماتوری)، پروانه راديوآماتوری به سه درجه مبتدی(درجه3) ، عمومی (درجه2) ، پيشرفته (درجه1) تقسيم می­شود. پروانه راديوآماتوری درجه سه به کسانی داده می­شود که:

1-       دارای 16 سال تمام سن باشند.

2-       درآزمونهای کتبی مربوطه قبول شوند.

3-       صلاحيت اخلاقی و سياسی آنان مورد تاييد قرار گيرد.

دارندگان اين پروانه می­توانند در باندهای آماتوری و VHF از فرستنده تلگرافی با حداکثر قدرت متوسط 30 وات استفاده نمايند.

برای دريافت پروانه راديوآماتوری درجه 2، راديوآماتور بايستی حداقل 6 ماه با پروانه مبتدی درجه3 کارکرده باشد و از عهده امتحانات مربوطه نيز برآيد. دارندگان آن می­توانند در کليه باندهای آماتوری از فرستنده­هايي با حداکثر قدرت 100 وات استفاده نمايند.

پروانه راديوآماتوری پيشرفته درجه1، به کسانی داده می­شود که علاوه بر دارا بودن شرايط دارندگان پروانه راديوآماتوری درجه 2، بتوانند از عهده امتحانات تکميلی برآيند و مجاز به مخابره تلفنی و تلگرافی تله تايپ و ارسال تصوير SSTV در باندهای HF، حداکثر با قدرت 200 وات و VHF با حداکثر قدرت 50 وات و UHF با حداکثر قدرت 30 وات می­باشند. که در شرايط خاص قدرتهای مذکور به تشخيص سازمان تنظيم مقررات و ارتباطات راديويي  تا 400 وات قابل افزايش است.

راديوآماتوری چيست؟

1. راديوآماتور کيست؟
2. تجهيزات موجود در يک ايستگاه راديوآماتوری و نحوه برقراری ارتباط
3. چگونه می­توان راديو آماتور شد؟

براساس مواد 34 و 35 آيين­نامه قانون بي­سيم­هاي اختصاصي و غير حرفه­اي (آماتوري) راديوآماتوری نوعی ارتباط راديويي است که به منظور خودآموزی و تبادل اطلاعات علمی و عملی و بررسيهای فنی ارتباطی، بين راديوآماتورهای مجاز در دنيا، برقرار می­گردد و رايوآماتور کسی است که بخاطر علاقه به فن ارتباطات راديويي و بدون هيچ گونه نظر انتفاعی و سياسی، با دريافت پروانه راديوآماتوری از وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات نسبت به انجام آزمايشات راديويي به منظور پيشبرد فن راديو و الکترونيک اقدام می­نمايد.

راديوآماتوری تنها روش مورد علاقه­ای است که صدها هزار نفر علاقمند به الکترونيک را روزانه در سراسر جهان به يکديگر مرتبط می­سازد. ميليونها راديوآماتور دارای پروانه تقريباً در تمامی کشورهای جهان وجود دارند که به طور آزادانه از ايستگاههای راديويي خود در منازلشان بهره برداری می­نمايند.

تنها تعداد انگشت شماری از کشورها اين فعاليت را غير مجاز دانسته­اند.  ITU (اتحاديه بين المللی ارتباطات راه دور) اهميت راديوآماتوری را با تعريف سرويس آن با مجموعه مقررات خود تعيين نموده است و چنانچه در مدارک آن ذکر شده،" راديوآماتوری سرويسی است برای خودآموزی ارتباطات راديويي که موجب تشويق ارتباطات دوستانه بين المللی می­گردد.

به لحاظ بکارگيری امواج راديويي توسط راديوآماتورها، تمامی کشورها مقرراتی داخلي وضع نموده­اند و بر اين اساس راديو آماتورهای آن کشور قبل از اقدام به راه­اندازي شبکه راديويي خود بايستي آزمونهای فنی لازم را گذرانده باشند. هدف از برگزاری اينگونه آزمونها و صدور پروانه راديوآماتوری حصول اطمينان از اين است که راديوآماتور پيش زمينه­های فنی کافی برای طراحی، ساخت، نگهداری و بکارگيری تجهيزات خود را در حد بالاتر از استاندارد بدست آورده باشد تا موجب حداقل ريسک ايجاد اختلال راديويي در ساير سرويسها گردد.

همين آموزشها و آزمونهای فنی است که راديوآماتورها را تقريباً از تمامی بکار گيرندگان واقعی طيف فرکانس متمايز می­سازد و در نتيجه شاهد گروه کثيری از جمعيت جهان در مشاغل و فعاليت­های مختلف هستيم که در کنار فعاليت­هاي روزمره خود يک راديوآماتور نيز محسوب می­شوند، گروههای جوان، دانشجويان و دانش آموزان، اساتيد دانشگاهها، متخصصين رشته­های گوناگون، سياستمداران و شاغلين حرفه­های عمومی، بازنشستگان و از کارافتادگان و حتی معلولين را می­توان در زمره راديوآماتوری جهان يافت.

گاهی سطح مهارت علمی و فنی راديوآماتورها موجب حيرت همگان می­شود و از جمله می­توان به ساخت بيش از 60 ماهواره راديوآماتوری توسط آنان اشاره نمود که تعدادی از آنها هم اکنون نيز در حال سرويس دهی به راديوآماتورهای جهان می­باشند.

راديوآماتورها از طرق گوناگونی با يکديگر ارتباط برقرار می­نمايند. اين روشها عبارتند از: گفتگوی مستقيم، استفاده از علائم مورس، امواج تلويزيونی و ارسال ديتا.

در گفتگوی مستقيم شکل کار هنگامی که دريافت علائم راديويي خوب باشد، مانند مکالمات تلفن است با اين تفاوت که در هر لحظه فقط يک نفر قادر به صحبت کردن است و طرف مقابل شنونده می­باشد. تعداد بسياری از راديوآماتورها در سراسر جهان به زبان انگليسی گفتگو می­کنند البته زبان­های ديگر نيز در اين روش بکار گرفته می­شوند.

در ارتباطات راديويي استفاده از علائم مورس تجهيزات مورد نياز ساده تر بوده و موثرترين روش در برقراری ارتباطات راديويي در شرايط ضعيف بودن علائم راديويي است. يکی از مزايای بکارگيری علائم مورس اينست که در اين روش علائم اختصاری استاندارد شده­ای وجود دارد که موجب می­شود حتی اگر زبان مشترکی بين دو طرف مکالمه وجود نداشته باشد آنها بتوانند با يکديگر ارتباط برقرار نمايند.

ارتباط از طريق تلويزيون يعنی ارسال تصاوير نيز روش ديگری است که بعضاً مورد بهره برداری قرار می­گيرد توضيح اينکه ارسال تصاوير تلويزيونی معمولاً در فواصل کوتاه انجام می­شود. البته راديوآماتورها روشی ايجاد کرده­اند که به)جاروب آهسته تصاوير تلويزيونی ) sstv معروف است. و به آنان اين توان را می­دهد که تصاوير مورد نظر خود را برای فواصل دور نيز ارسال نمايند .

علاوه بر روشهای فوق آماتورهای جهان يک سيستم جهانی از صندوقهای پستی به هم پيوسته را نيز بوجود آورده­اند که با استفاده از روش   " بسته­های راديويي" (Packet radio) امکان ارسال پيامهای ديجيتالی را به سراسر جهان با استفاده از فرستنده­های کم قدرت فراهم ساخته است.

گسترش اين فن در جهان موجب گرديده که بسياری از کشورها جوايزی را به راديوآماتورها اعطا نمايند، جوايز اعطائی در برگيرنده گروههای مختلفی از فعاليت­های راديوآماتوری است منجمله توانائی برقراری تماس با يکصد کشور. همين امر موجب گرديده که روشی برای تاييد راديوآماتورها پديد آيد.

اين روش عبارتست از تهيه يک کارت پستال شخصی که به آن کارت QSL يا کارت تاييد تماس راديويي می­گويند و راديوآماتورها پس از برقراری ارتباط آنرا برای طرف مقابل پست می­نمايد.

مقابل نيز به نوبه خود کارت پستال خود را برای فرستنده ارسال می­دارد محتوای کارت پستال بر حسب سليقه تهيه کننده متفاوت است اما در برگيرنده اطلاعاتی شامل تاريخ و ساعت برقراری تماس، فرکانس راديويي بکارگرفته شده و وضعيت سيگنال دريافت می­باشد.

به لحاظ حجم وسيع مبادله اينگونه کارتها، در بعضی از کشورها در درون تشکيلات انجمنهای راديوآماتوری خود اداره ه­ایی را برای تسهيل ارسال و دريافت اينگونه کارتها تاسيس نموده اند که با هزينه کمتری کارتها از طريق شرکتهای پست کشورها ارسال و دريافت گردند. و سپس خود راساً به توزيع آن بين راديوآماتورهای کشور متبوعه اقدام می­کنند.

                                                                                                  با تشکر  ( قنبری - اقدسی )